Και φτάνει η εποχή που όλοι περιμένουμε! Απανταχού Ναξιώτες μιλάμε για τα
έθιμα της Νάξου μας. Άλλωστε ποιος είπε ότι τις Απόκριες οι δρόμοι οδηγούν μόνο
στην Πάτρα; Για εμάς, οι Απόκριες οδηγούν στην όμορφη Νάξο! Και θα σας πω το
γιατί….
Χοιροσφάγια: Πρόκειται για ένα παραδοσιακό αποκριάτικο έθιμο της Νάξου.
Έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα, όταν το κρέας ήταν λιγοστό και η διαδικασία
της σφαγής των ζώων ήταν ομαδική δουλειά. Τα χοιροσφάγια έχουν θυσιαστικό
χαρακτήρα και απηχούν αρχαίες εξιλαστήριες και καθαρτήριες θυσίες που
συνοδεύονται από προσπάθεια πρόβλεψης του μέλλοντος (μάντεμα). Σήμερα,
πραγματοποιούνται δύο σαββατοκύριακα πριν την Κυριακή της Αποκριάς στα ορεινά
χωριά του νησιού.
Μεθυδότεια: την Παρασκευή της Αποκριάς ο θεός Διόνυσος έχει την τιμητική
του στη Χώρα της Νάξου όπου το έθιμο των Μεθυδοτείων λαμβάνει χώρα. Η μουσική
είναι έντονη και οργιαστική, δηλώνοντας τις αντιθέσεις της ζωής. Οι άνδρες
είναι ντυμένοι Σάτυροι, οι γυναίκες Μαινάδες και αναπαριστούν σκηνές από την
ζωή του Διονύσου και των ακολούθων του. Οι καρναβαλιστές αναπαριστούν τον μύθο
της απαγωγής του Διονύσου από πειρατές. Σύμφωνα με τον μύθο, Ετρούσκοι πειρατές
ήρθαν στη Νάξο και απήγαγαν τον Διόνυσο θεωρώντας ότι έτσι θα γίνουν πλούσιοι.
Ο θεός θυμωμένος τους μετέτρεψε σε δελφίνια και κατέστρεψε τα πλοία τους. Μετά
επέστρεψε στη στεριά όπου έστησε ένα μεγάλο τσιμπούσι με τις Μαινάδες και τους
Σάτυρους. Πέρυσι το έθιμο αυτό άλλαξε για πρώτη φορά, πραγματοποιώντας αλλαγές
μόνο στα πρόσωπα και στο σενάριο, τα λεγόμενα Πιθοίγια. Τα υπόλοιπα δρώμενα
διατηρούνται ίδια. Τα μάθαμε μέσω των Ανθεστηρίων και σαν έθιμο είχαν
περισσότερο σχέση με την Αθήνα. Ακόμα και σήμερα τα συναντάμε έως την Κύπρο
τους καλοκαιρινούς κυρίως μήνες.
Λαμπαδηφορίες: είναι ένα σχετικά σύγχρονο καρναβαλικό δρώμενο, το οποίο
ξεκίνησε το 1994 από κάποιους νέους, μέλη της τοπικής κινηματογραφικής λέσχης.
Τα μέλη ντύνονται "στοιχειά", βάφοντας τα πρόσωπά τους για να μοιάζουν
με ασπρόμαυρες μάσκες, φορούν λευκά σεντόνια και κρατούν πυρσούς. Η παρέλαση ξεκινάει
από το κάστρο, μέσα από τους δρόμους της παλιάς πόλης, μέχρι την παραλία και
τον ναό του Απόλλωνα, την Πορτάρα. Τα σκοτεινά σοκάκια της ιστορικής πόλης σε
συνδυασμό με τους αναμμένους πυρσούς και τις μυσταγωγικές κινήσεις των
"στοιχειών" δημιουργούν ένα φαντασμαγορικό θέαμα για τους επισκέπτες,
καθώς και για όσους συμμετέχουν στο δρώμενο αυτό.
Κουδουνάτοι: Πρόκειται για άντρες που ζωσμένοι με κουδούνια και κρατώντας
τη «σόμπα», προκαλούν εκκωφαντικό θόρυβο στα σοκάκια των ορεινών χωριών,
συγκεκριμένα στην Απείρανθο και το Φιλότι, για να υποδεχτούν την εαρινή περίοδο
και να εξορκίσουν τα κακά πνεύματα. Η πομπή καταλήγει στην κεντρική πλατεία των
χωριών αυτών, όπου οι κουδουνάτοι ενσωματώνονται με τους υπόλοιπους μασκαράδες
και με τη συνοδεία της τσαμπούνας και του τουμπακιού (παραδοσιακά μουσικά
όργανα), ξεκινούν γλέντι με τραγούδια και χορούς που διαρκούν μέχρι αργά το
βράδυ.
Κορδελάτοι: την καθαρά Δευτέρα στη Γαλήνη, στις Εγγαρές, στις Τρίποδες,
στον Κινίδαρο και άλλα χωριά του νησιού, τηρείται το έθιμο των κορδελάτων και
των φουστανελάτων (φουστανελάδων), που όπως και τα υπόλοιπα έθιμα της Αποκριάς,
αποτελεί ανάμνηση των αρχαίων Διονυσιακών. Σύμφωνα με μελετητές της λαϊκής
παράδοσης, οι κορδελάτοι και οι φουστανελάτοι, στα χρόνια της Ενετοκρατίας ήταν
ένας τρόπος να επικοινωνούν μεταξύ τους οι ορθόδοξοι. Μάλιστα λέγεται ότι στη
διάρκεια της επανάστασης του 1821, έραβαν τριγωνικά τα μαντηλάκια που είχαν στο
στήθος τους και εκεί μέσα έκρυβαν μπαρούτι για να το μεταφέρουν στην
Πελοπόννησο και αλλού. Το έθιμο αυτό, θέλει τους νέους των χωριών να φορούν
χρωματιστές κορδέλες ή φουστανέλες αντίστοιχα, να σχηματίζουν ομάδες τα
λεγόμενα μπαϊράκια, με αρχηγό τον μπαϊραχτάρη, αυτόν δηλαδή που κρατάει το
μπαϊράκι της ομάδας, που είναι ένα χοντρό καλάμι με χρωματιστό μαντήλι στην
άκρη και να τιμούν με την επίσκεψη τους τις γυναίκες των διπλανών χωριών,
χορεύοντας μαζί τους στην κεντρική πλατεία με τη συνοδεία βιολιών και λαούτων.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου